Przedstawiam najczęściej zadawane pytania dotyczące naszej pracowni, warsztatów i ikon
Skąd pomysł na założenie Pracowni?
KK - Nasza Pracownia powstała w 2013 roku i oprócz pisania ikon na zamówienie, prowadzimy warsztaty pisania ikon a także jesteśmy producentami drewnianych podobrazi, czyli desek z gruntem, na których powstają ikony. Pracownia powstała z mojej wewnętrznej duchowej potrzeby ale też z chęci mierzenia się z tą trudną techniką jaką jest tempera jajowa jak również z pytań o warsztaty. Później również dołączyliśmy do naszej oferty podobrazia i inne akcesoria potrzebne ikonopisom, które sprzedajemy w Pracowni i sklepie internetowym ikonopis.pl
Dlaczego mówi się, że ikony się pisze a nie maluje? Przecież używa się do tego pędzli.
KK - Obydwa te sformułowania są poprawne. Oczywiście w sposób techniczny ikony się maluje, bo używa się pędzli, palet, farb tak jak przy każdej innej technice malarskiej. W Grecji słowo ikonografos znaczy tyle co maluje, rysuje czy pisze więc można mówić, że ikony się pisze lub ikony się maluje. Utarło się jednak powiedzenie, że ikony się pisze ze względu na charakter ikon - ikony są podpisane (każda z postaci Świętych oraz całe przedstawienia) i ikony się czyta - tak jak Biblię. Ikony są pełne treści, które się odczytuje w symbolice. Wyrażenie pisać ikony przyszło do nas ze wschodu i uwzniośla ten styl pracy malarskiej stąd też zamiast malować zaczęto mówić pisać.
Czy na Pani warsztatach można w praktyczny sposób zobaczyć proces pisania ikony i samemu napisać ikonę?
KK - Tak, na warsztatach jest trochę teorii, wprowadzenia w historyczny aspekt tego co robimy, dlaczego to robimy i dzięki jakim materiałom i narzędziom, bo generalnie staramy się aby wszystko odbywało się tak samo jak 1300 lat temu. Pracujemy na drewnianych podobraziach, używamy złota i pigmentów, których używano dawniej, bo ikona powinna powstawać przy użyciu oraz na trwałych materiałach. Pracuję razem z uczestnikami warsztatów pokazując najpierw dany etap na swojej desce a potem każdy odwzorowuje to na swojej desce. I tak krok po kroku każdy uczestnik od początku do końca napisze swoją ikonę.
Czy uważa Pani, że każdy może spróbować pisania ikon? Na co się trzeba przygotować?
KK - Taka potrzeba czy myśl na początku rodzi się w sercu. Kiedy już znajdziemy miejsce gdzie chcemy takie warsztaty przejść dobrze zastanowić się czy damy radę? To ciężka praca i choć tłumaczę oraz pokazuję każdy najmniejszy etap pracy, to na pewno przyda się dobre oko i pewna ręka. Z zajęć mogą korzystać osoby dorosłe lub młodzież od 12 roku życia za zgodą rodziców. Górnej granicy wieku nie wyznaczam ponieważ to bardzo indywidualna sprawa. Dodam, że tzw. zdolności plastyczne nie są wymagane:-) I tak - każdy może spróbować. Warsztaty mogą być jednorazową przygodą w życiu albo stać się nowym zajęciem dla tych, którzy chcieliby zgłębiać tajniki pisania ikon i kontynuować pracę nad ikoną.
Kto przychodzi na warsztaty i jakie są oczekiwania uczestników?
KK - Ogólnie mogę powiedzieć, że są to ludzie wrażliwi na uniwersalne piękno ikony, czasami szukający nietypowego zajęcia/hobby, pogłębienia swojej duchowości ale również zainteresowani historią i sztuką. Oczekiwania to przede wszystkim własnoręczne napisanie swojej domowej ikony, przed którą będą się modlić. Ikona często jest wspaniałym prezentem więc niektórzy piszą ikonę na warsztatach dla członków rodziny lub przyjaciół aby obdarować ich przy okazji rodzinnych uroczystości jak Chrzest św., Pierwsza Komunia, Bierzmowanie, Ślub, imieniny, urodziny czy rodzinne rocznice. Poza tym to prezent na pokolenia.
Jak reagują ludzie w trakcie i po warsztatach?
KK - Czasami emocje są bardzo duże. W trakcie warsztatów przychodzi zmęczenie więc może być złość, zniechęcenie, frustracja, zazdrość (bo ktoś pracuje lepiej i szybciej) ale podczas warsztatów wymagam pracy w ciszy więc dosyć szybko musimy poradzić sobie z tymi emocjami. Zwykle kolejne etapy pracy i efekt jaki się pojawia powoli na desce sprawia, że każdy skupia się już wyłącznie na swojej pracy. A po warsztatach na ogół jest dużo wzruszenia, czasami niedowierzania i przede wszystkim radości. A dla mnie ogrom energii do dalszej pracy.
Można nauczyć się pisania ikon na warsztatach i potem samemu pisać?
KK - Tutaj muszę powiedzieć, że jeśli ktoś chciałby nauczyć się pisania ikon aby potem móc pisać samemu, to przede wszystkim najlepiej podjąć trud nauki w innym systemie niż warsztaty, które trwają tylko kilkadziesiąt godzin. Same warsztaty mogą być pierwszym zetknięciem się z ikoną od strony technicznej, warsztatowej i chociaż pokazuję dokładnie cały proces, robimy ćwiczenia to jest to tylko wycinek pracy. Dobra szkoła pisania ikon to taka gdzie uczą m.in. przygotowania podobrazia, konstrukcji ikony, perspektywy, malowania szat, pejzażu, czy partii cielesnych a nade wszystko rysunku ikonograficznego. Po warsztatach zachęcam oczywiście do dalszej pracy, bo uczestnicy robią sobie notatki w podręczniku i zdjęcia kolejnym etapom a potem dzięki temu mogą napisać łatwiej drugą, trzecią i kolejną ikonę.
A co z wiarą? Ikona to przecież nie taki zwykły obraz.
KK - Ikona to po grecku obraz ale taki, który przedstawia temat sakralny opierający się na wierze, że Jezus Chrystus, Maryja, Święci czy Aniołowie przedstawieni w ikonach są obecni duchowo w obrazie. Dlaczego piszemy ikony, dlaczego jest nam, ludziom to potrzebne pięknie powiedział św. Jan z Damaszku - obrońca ikon w okresie ikonoklazmu: "Ikona jest widzialnością niewidzialnego i nie mającego obrazu, ale przedstawionego w sposób cielesny ze względu na słabość naszego rozumienia". Przed pracą zawsze odmawiamy modlitwę, wierzymy, że samo pisanie ikon jak i wiara jest wielką łaską Boga. Przystąpienie do sakramentu pokuty i eucharystii przed pisaniem ikony jest na pewno bardzo potrzebne. Na koniec warsztatów odbywa się zwykle poświęcenie ikon, o które prosimy Księdza z parafii, w której pracujemy.
Czy weryfikuje Pani wcześniej uczestników warsztatów?
KK - Nie daję sobie takiego prawa. Ufam, że każdy kto przychodzi na warsztaty jest w relacji z Panem Bogiem ale to już jego osobista, wręcz intymna strefa.
W różnych miejscach, a w szczególności w internecie można zobaczyć wiele dziwnych, jakby, przepraszam za słowo "brzydkich" ikon. Jak je odbierać, rozumieć?
KK - Trudny temat związany już z subiektywnym odbiorem piękna. Myślę, że my jako ludzie zachodu często nie doceniamy piękna ikon tworzonych w surowej stylistyce szkół wschodnich lub ikon tworzonych współcześnie wg autorskich stylów. Tu należy przywołać prekursora współczesnej ikony prof. Jerzego Nowosielskiego - mistrza metafizycznych przedstawień. Odrębnym tematem, są ikony pisane przez niewprawionych lub niedbających o klasyczny Kanon przedstawień. Moja rada - dużo czytać o ikonach i oglądać je w muzeach, cerkwiach, albumach - stajemy się wtedy bardziej wyczuleni i wrażliwi na piękno ikony.
Ikony, które można kupić w sklepach z dewocjonaliami, w księgarniach diecezjalnych czy na odpustach - czy to są prawdziwe ikony?
KK - Co to znaczy prawdziwe ikony, może trzeba powiedzieć ikony ręcznie pisane. Wszystkie przedstawienia sakralne oddane w charakterystycznej stylistyce ikon można nazwać ikonami. Przywozimy je z wycieczek, pielgrzymek czy miejsc kultu i są swoistą pamiątką, mogą być również poświęcone i na pewno będą miały dla nas wartość sentymentalną. Najczęściej drukowane są na papierze i metodą decoupage naklejane na drewno, materiał itp. Natomiast ikona ręcznie pisana będzie miała wiele cech charakterystycznych - drewniane, podobrazie z lewkasem (gruntem klejowo-kredowym), złocone prawdziwym złotem płatkowym, malowane w technice tempery jajowej (zwanej też żółtkową lub chudą) i zawerniksowane, czyli zabezpieczone. Poza tym, jeśli podniesiemy ikonę pod światło powinna być równa powierzchnia bez żadnych zgrubień na powierzchniach malowanych. Taka ikona wyróżnia się przede wszystkich swoją trwałością, jak pokazuje historia najstarsze ikony mogą przetrwać ponad 1000 lat.
Jak je odróżnić? Przecież często mają specjalne certyfikaty a i cena wskazuje na to, że są ręcznie pisane.
KK - Najprościej obejrzeć taką ikonę pod lupą - jeśli zobaczymy charakterystyczny raster, czyli kolorowe kropeczki złożone z czterech podstawowych kolorów druku (CMYK), to znaczy, że mamy taką drukowaną ikonę. Niektórzy piszą, że ikona jest wykonana techniką serigrafii i też można przypuszczać, że to coś wyjątkowego a to po prostu druk sitowy. Każdy druk po jakimś czasie płowieje więc jeśli ikona traci kolor tzn. że powstała właśnie metodą poligraficzną. Co do certyfikatów to nie ma żadnych uwarunkowań aby takowe nie powstawały, nie wierzmy jednak we wszystko. Cena też może wskazywać klientowi, że dany produkt jest bardziej wartościowy bo związany z jakością - ręczną pracą i tutaj uważam, że jest to po prostu nieuczciwe wobec klienta.
Dlaczego ikona jest taka droga?
KK - cena zależy od wielu czynników: wielkości i wykończenia podobrazia, ilości użytego złota i techniki złocenia, ilości postaci w ikonie czy całego przedstawienia a na koniec od pracy ikonopisa - to w zależności od skomplikowania od kilkudziesięciu do kilkuset godzin malowania. Cenę ikony kształtuje również poziom artyzmu ikonopisa.
Jeśli mielibyście Państwo inne, ciekawe pytania, to proszę pisać - będę uaktualniać posta:-)
Pozdrawiam
Katarzyna Kobuszewska
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz